Օձունն աշխարհի հնագույն բնակավայրերից է։ Առաջին մարդիկ այստեղ են բնակվել մոտավորապես չորս հազար տարի առաջ։ Հենց դրա մասին են վկայում դեռևս խորհրդային տարիների պեղումների ընթացքում հայտնաբերված գերեզմանաքարերը։ Օձունը հայտնի է որպես 718 թվականին Ամենայն Հայոց կաթողիկոս դարձած սուրբ Հովհաննես Գ-ի ծննդավայր։ Հովհաննես Գ Օձնեցին գիտնական աստվածաբան ու իրավագետ էր, ինչի համար ժողովուրդը նրան Իմաստասեր էր կոչել։ Նա հայ հոգևորականության անվանի ներկայացուցիչներից էր։ Հենց նա է առաջին հայկական եկեղեցական օրենքների հավաքածուի հեղինակը։ Բայց կաթողիկոսի ամենամեծ վաստակն այն է, որ կարողացել է դադարեցնել քրիստոնյաներին բռնի կերպով կրոնափոխ անելը (այդ ժամանակ Հայաստանը արաբական լծի տակ էր հայտնվել)։

Ավանդության համաձայն` I դարում Թովմաս առաքյալը Օձուն է հասել ու ապագա եկեղեցու վայրում երկու եպիսկոպոսի ու հինգ քահանայի է օծել։ «Օծել» բառից էլ առաջացել է եկեղեցու անվանումը: Հայտնի է, որ Թովմաս առաքյալն իր հետ բերել է Քրիստոսի բարուրաշորը, որն, ըստ ավանդության, թաղված է Սուրբ Աստվածածնի մայր խորանի տակ։IV դարում հնագույն վանքի տեղում Գրիգոր Լուսավորիչը եկեղեցի է կառուցել, որը գմբեթավոր բազիլիկ կառույց է։Հետագայում Հովհաննես Օձնեցին վերակառուցել է այն, հենց այդ ժամանակ է վանքը ներկայիս տեսքը ստացել։ Գմբեթն ու սյուները VIII դարում են կառուցվել։ Կիրակոս Գանձակեցին իր «Պատմություն Հայոց» աշխատության մեջ հիշատակում է, որ սուրբ Հովհաննես Գանձակեցին վերակառուցել է վանքը, դարձրել է կամարաձև ու գմբեթավոր: Եկեղեցու որմնանկարներն արվել են 728-731 թվականներին։

#Գիտեքթե #ՎանքԵկեղեցի #մշակույթ